20 Mart 2017 Pazartesi

Silence


Silence'a dair bir şeyler söylerken Scorsese'nin adı konulmamış inanç üçlemesinden bahsetmek adeta bir kural gibi tüm eleştiri ve yorumlarda. Yönetmeni ve mevzu üzeri/etrafındaki cümlelerini daha iyi şekilde görmek için elbet mantıklı bir yol bu, fakat her ne kadar Scorsese sinemaya duyduğum ilginin hem var olma hem evrilme noktalarındaki kilit isimlerden olmasıyla benim için tanrılardan biri olsa da, Kundun da The Last Temptation of Christ da yönetmenin üzerine atlamadığım ender filmlerinden. Kaldı ki tüm benzerlikler ve/veya atıflara rağmen Silence öyle bir bütünlüklü film ki sadece kendisine bakılarak yorumlanması gerekmekte diye düşünüyorum; elbette "Scorsese ve inanç" başlığı altına düşecek şeyler söylenmeyecekse. 

Silence, bahsetmekten geri duramadığım yaratıcısı ötesinde ilgimi zerre çekmeyen bir filmdi izlemeden önce. Hatta sırf bu sebeple şu birkaç cümle içerisindeki belli sözcükleri ilk anlamları ötesinde kullandım. Ancak inanç üzerine izlediğim en iyi işlerden biri olmakla beraber, bunun da ötesinde, son zamanlarda beni bu derece yoran, kilitleyen ve bittikten sonra hala meşgul eden ender filmlerden birisi oldu. Ortaya attığı kurbanlık/fedakarlık ve benlik/kolektif odaklı görece basit sorular ötesinde inancın yaşam içerisindeki belirleyici rolüne dair aşina olunup fazla irdelenmeyen cümleler kuruyor Silence. Fakat ele aldığı inancın birey üzerindeki soyut belirleyiciliği öyle boyutlarda ki tam da bu sebeple kurumsal belirleyicilik ve hatta müdahaleye dair onaylamaz bir tutum da sergiliyor. Yalnız bu müdahaleciliği sadece birey ile inanç dünyası arasında var olabilecek parazitler üzerinden değil, bu kurumsal yapıların daha sonra kendi pekiştireceği sınırları emperyal tahayyüllerle aşmaya çalışmaya yönelik gözlemini de esirgemiyor film. Her ne kadar misyonerliğe dair (daha) eleştirel bir tavır olması gerektiğine yönelik olumsuz eleştiriler yöneltilse de filme, tıpkı The Wolf of the Wall Street'te olduğu gibi, yorumlama sorunları ve kişisel çıkmazlardan kaynaklandığı kanaatindeyim bunların. Zira "iki kişilik ordu" olarak yola çıkan rahiplerin bu yolculuklarında, motivasyonları sebebiyle olmaması gereken yerde bulunan insanların görmemesi gereken muamelelerle baş etmeye çalışışı ve bu süreçte arada tam anlamıyla telef olan yereli konu ediniyor yüzeysel manada hikaye. Belki tam da bu yüzden gereklilik kiplerini gözden geçirmek icap ediyor Silence sonrasında, çünkü bir şekilde rahip ve -meli/-malı'lar şekil değiştirerek simgeleri şaşırtıyor. 

Kutsalın sıradanlığı, sıradanın kutsallığı gibi söze döküldüğünde sanki estetize biçimde ifade etmek için dolandırılmış, uğraş içerikten biçime kaymış gibi gözükecek bir mesele hikayenin temelini kuruyor. Bu yüzden de zihin jimnastiği içerisinde yer alabilecek meseleleri ötesinde mümkün olduğunca söze dökülmesinden kaçınılması gereken bir film, hissedilmesi gereken bir deneyim Silence. Güçlü duygulanımlara sebep olan birçok filmin aksine salt soundtrack albümü dinlenirken benzer hisleri uyandıramaması, filmi en iyi ifade edecek şeylerden biri belki de: müziklerin tüm güzelliğine rağmen dahi tek başına bir şey ifade etmediği, dozajı öyle ayarlanmış bir bütün ki Silence, yalnızca bir film olarak deneyimlenince kendisini tamamen sunuyor izleyicinin ruhuna. Tam da bu sebeple mevzusunun kutsallığına, kutsalın dokunulmaz görüntüsüne rağmen sürekli irdelemeye muhtaç o dallarına ve hepsinin *tümlüğüne* dair de söyleyecekleri oluyor. Bu haliyle adeta temiz hava gibi bir film, önce tam anlaşılamayan ama insanın çektikçe içine daha fazla çekesi gelen... 

filme dair ironik olan türkiye'deki vizyon takviminin hangi sebeplerle sekteye uğradığı; ama biz silence'ın konu edindiği vahşilikte bile belki var olan masumiyetin bulunmadığı bir evrendeyiz, değil mi?
sevgi, saygı ve o tarz bilumum duygularla:;,

16 Mart 2017 Perşembe

Neruda


Larrain, günümüzde aktif olarak çalışan yönetmenler içerisinde hala -ve belki de en çok- heyecanlandıranlardan birisi. Bu yılki iki filmi öncesinde bunu dile getirmeye çekinirdim ama iki çok farklı figür üzerine hem türle hem birbirleriyle bu kadar farklı iki filmle gelmiş olması artık şüpheye yer bırakmıyor. Yalnızca hikayelere daha farklı açılardan yaklaşmıyor, aynı zamanda bunun perdeye yansıyışını da o hikaye bağlamına oturtacak bir teknik beceriyle gerçekleştirmeyi başarıyor. Bu sayede zaten yılın beğenilen filmleri arasında tepeye oynamasa bile ardından başka bir film izlemeyi bir süreliğine mümkün kılmayacak filmler yaratabiliyor. Çünkü gayet basit anlatılabilecek hikayeler, Larrain'in perspektifinde katmanlar kazanıyor ya da mevcut olan katmanlar belirginleşiyor, sağlamlaşıyor. 

Biyografik filmlerin alıştığımız o yapısıyla oynanışını ufak bir gülümseme olmadan izlemek neredeyse mümkün değil Neruda'da. Bir yandan uzak bir ülkeye dair çok tanıdık bir hikaye Pablo Neruda ikonu üzerinden anlatılırken, diğer yandan tarihin yazımında günlerin içine sıkışan ve belki günümüzdeki siyasi ve toplumsal gelişmelerde hafızanın bu yitişiyle alınan pozisyonların bir göstergesi olan, ve aynı zamanda entelektüellerin toplumsal mücadeledeki rollerine dair oturaklı cümleler kuran bir film Neruda. Hatta bu son özelliğiyle belki Godard ve Gorin'in Letter to Jane'in karşısına -veya yanına- dahi konulabilir. Zira hafifçe ve gayet ince bir dengede değiniyor bu çokça tartışmaya meze olan mevzuya. 

Neruda, ardında konuşulacak çok konu bırakan bir film olsa da artık öğrendiğim şey bir Larrain filminden sonra kendisinin yönetmenliği haricinde bir şey konuşmaya pek hevesli olmuyorum ben. O yüzden filmi izlemiş olmanın heyecanıyla koşturup bir iki cümle yazmam gerekiyordu. 

sevgi, saygı ve o tarz bilumum duygularla:;, 



 
Sayfa Üst Görseli Marek Okon'un TOWERS OF GURBANIA isimli illüstrasyonudur.

Sinemaskot © 2008. Müşkülpesent # Umut Mert Gürses